توانیر، اولین کارخانه برق در ایران

وزارت نیرو

 از مهمترین وزارت خانه های مهم اقتصادی دولت که جهت تأمین آب و برق موردنیاز کشور انجام فعالیت نموده وزارت نیرو می باشد که در ۲۲ اسفند ۱۳۴۲ تحت عنوان «وزارت آب و برق» تأسیس شد. میزان اعتبارات سالیانه ای که این وزارت خانه دریافت می کند چند برابر دیگر وزارت خانه های کشور به شمار می آید. یکی از مهم ترین اهداف وزارت نیرو را می توان حفاظت، نگهداری، بهره برداری و بهبود کمی و کیفی منابع آب های سطحی و زیرزمینی نیز بر شمرد. نیروگاههای سوخت فسیلی، نیروگاههای برق آبی، نیروگاه های هسته ای و تولید برق هسته ای، تولید برق با انرژی های تجدیدپذیر از جمله مهمترین موارد تولید برق در کشور های مختلف دنیا به شمار می آید.

یکی از بزرگترین معذلات شرکت برق در کشور ما مصرف بی رویه آن علی الخصوص در فصل تابستان به شمار می آید. طبق آمارهای ارائه شده شرکت برق،کشور ایران سه برابر متوسط مصرف برق جهانی از این نیروی گرانبها استفاده می کند که با پیش بینی های انجام شده از شرکت برق نهایتاً صد سال دیگر بتوانیم از این انرژی‌های تجدیدناپذیر (گاز و گازوییل که در نیروگاه به عنوان سوخت استفاده می‌شوند) برق تولید شود.

باید بدانیم که سوخت فسیلی، یک منبع تمام شدنیست و استفاده از این منبع گرانبها برای تولید و استخراج برق مورد نیاز کشور بی نهایت نخواهد بود. تقریباً یک قرن پیش، کشورهای توسعه یافته‌ای مانند آمریکا به فکر استفاده از منابع تجدیدپذیر برای تولید برق افتادند؛ خبر نسبتاً خوب اینکه کشور ما  هم حدوداً 20 سالیست که با تاسیس نیروگاه‌های برق‎آبی (حدود 80 نیروگاه که البته همه فعال نیستند!)، هیدروژنی، هسته‌ای، زمین‌گرمایی، زیست‎گازیا بیوگاز، زباله‌خشک و در این زمینه فعالیت نموده و برق مورد نیاز کشور را نیز تولید می کنند. اصلاح تعرفه ها با هدف کاهش مصرف برق مشترکین پرمصرف همچنین اجبار به کاهش 30 درصدی بار صنایع بالای یک مگاوات با تغییر در ساعت کاری شهرک های صنعتی را می توان طرح های از سم شرکت توانیر برای کاهش سرانه مصرف برق کشور بر شمرد. بعلاوه طرح جایگزین کردن 10 میلیون لامپ فلوئوروسنت در شهر های گرمسیری با لامپ های ال ای دی نیز در کاهش مصرف برق نیز بی تاثیر نبوده است و می توان نمونه ای از انواع طرح های عملی وزارت خانه برای کاهش مصرف برق بر شمرد.

ایجاد شرکت های برق منطقه ای

با تصویب قانون ایجاد وزارت آب و برق، این وزارت موظف به تشکیل شرکتهای برق منطقه ای جهت اجرای طرح های برق رسانی به سراسر کشور شده است. پس از ایجاد «سازمان انرژی اتمی ایران»،  قرارشد وظیفه  مطالعه و به کار گیری سایر انرژی های تجدید پذیر به وزارت آب و برق داده شود و به همین دلیل مقدمات تشکیل وزارت نیرو برای انجام کلیه امور مربوط به آب وبرق و انرژی های تجدیدپذیر به وجود آمد.  با وقوع انقلاب اسلامی ایران وتشکیل «شواری انقلاب جمهوری اسلامی ایران» ، با تصویب لایحه قانونی راجع به تغییرات وظایف وزارت نیرو مصوب بیست و یکم تیرماه 1359 بخشی از وظایف وزارت نیرو به سایرسازمان ها یا وزارت خانه ها منتقل شد. براساس این لایحه تامین و توزیع آب آشامیدنی شهرها به استانداری و شهرداری ها منتقل شد. ادارات آبیاری و تشکیلات مربوط به آنها نیز به وزارت کشاورزی و عمران روستایی واگذار شد. بدین ترتیب یک بار دیگر وظایف وزارت نیرو دست خوش تغییر وتحول شد.

به طور کل وزارت نیرو در بخش‌های برق و انرژی عهده ‌دار سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان انرژی و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای برق و حفظ کیفیت آن در راستای توسعه پایدار و امنیت عرضه انرژی کشور می ‌باشد.

وزارت نیرو در این بخش با سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت، نظارت، تدوین ضوابط و مقررات و لوایح مرتبط، بسترهای لازم را برای ایجاد هماهنگی بین نقش‌آفرینان، فعالیت بخش‌های خصوصی، تعاونی و عمومی را در تمامی عرصه‌ها فراهم نموده و با حمایت از بهینه‌سازی مصرف، رونق ‌بخشی به فضای کسب و کار در عرصه ملی و فراملی بخش برق و انرژی، حقوق کلیه ذینفعان خود شامل آحاد جامعه، بخش‌ های صنعت، کشاورزی، خدمات، دولت و نهاد های قانونگذار را رعایت می ‌کند.

وزارت نیرو در این بخش با ارتقاء بهره‌وری و بهره‌گیری از فناوری ‌های نوین، سازگار با محیط ‌زیست و متناسب با زیرساخت ‌های حال و آینده و توسعه مشارکت و بهره‌وری منابع انسانی متخصص و خلاق به‌عنوان ارزشمند ترین دارایی، نقشی مؤثر در رفاه اجتماعی و تبادل برق با کشورهای منطقه ایفا نموده و در راستای کاهش شدت انرژی، افزایش خوداتکایی و توسعه کاربرد انرژی های تجدیدپذیر اقدام می‌کند.

منابع:

• سرو نیرو

گازهای گلخانه ای

گازهای گلخانه ای

در اتمسفر گاز هایی وجود دارد که سطح زمین و آب و لایه های هوا را گرم میکند.در جو زمین وقتی پرتو های خورشید وارد جو زمین بشوند، بخشی از پرتو ها جذب میشوند و سطوح زمین را گرم میکنند. امات بخش دیگری مانند آیینه بازتاب میکنند و و جذب هوا اطراف میشوند و هوا گرم میشود، با اقزایش گازهای گلخانه ای، هوا اطراف زمین انرژی خورشیدی بیشتری را جذب خود کند و دمای زمین بیشتر از حد معمول برود.

طبقه بندی و اهداف نیروگاه تلمبه ذخیره ای

طبقه بندی نیروگاه تلمبه ذخیره ای

مخازن فوقانی و تحتانی

مخازن فوقانی:

žمخازن فوقانی با احداث یک سد در عرض یک دره طبیعی و یا یک خاکریز مسدود در اطراف یک سطح صاف که معمولا در بالای تپه ساخته می‌شود، ایجاد می‌شود. ساختگاه‌ها برای اینکه هزینه ها را به کم ترین مقدار برسانند باید در جایی انتخاب شوند که کمترین عملیات حفاری وحجم خاکریزی را داشته باشند، به خصوص ساختگاهی که دارای فرو رفتگی طبیعی باشند.

مخازن تحتانی:

ž در استفاده از مخازن موجود به عنوان مخازن تحتانی معمولا می‌توان هزینه‌های پروژه را کاهش داد، ولی باید ذخیره کافی برای مقابله با نوسانات ناشی از بهره برداری پروژه ذخیره تلمبه‌ای اطمینان حاصل کرد که علاوه بر نوسانات مربوط به بهره برداری از مخزن موجود، تامین شده باشد.

ساختگاه نیروگاه

• مکان های مناسب برای ساخت نیروگاه تلمبه ذخیره‌ای باید شرایط زیر را دارا باشد:
• شرایط زمین آن مکان باید برای آب بندی مخازن مناسب باشد.
• تاجایی که ممکن است باید مقدار بار زیاد باشد.
• تا هنگامی که ممکن است باید طول مجرای آب کوتاه باشد.
• مکان ساخت مخازن باید کم ترین میزان عملیات حفاری وحجم خاکریزی را داشته باشد.
• تا حد امکان برای مخزن تحتانی از مخزن موجود استفاده شود.
• هر دو مخزن باید دارای خصوصیات افت مناسب باشند.
• مکان ساخت باید برای نصب تاسیساتžمناسب باشد.
• مکان های ساخت باید در فاصله مناسبی نزدیک به مراکز بار قرار داشته باشد.
• باید منبع یا منابع انرژی پمپاژ نسبتا ارزان، دردسترس باشد.

در ایران هم اولین نیروگاه تلمبه ذخیره ای با ظرفیت 1140 مگاواتی در سال 1996  در سیاه بیشه ساخته شد. این طرح در نوع خودش برای اولین بار جز پیچیده ترین پروژه های برق آبی کشور بوده و هست و نقش مهمی در سیستم توزیع برق کشور دارد.

در سال 1349 اولین مطالعات یک شرکت بلژیکی انجام شدف پس از پیروزی انقلاب فاز اول و دوم در سالهای 1371 – 1364 تونل های انحرافی احداث شد، در سال 1379 بازنگری های فنی و اقتصادی انجام شد و با پیگیری های زیاد و تهیه اسناد مناقصه در سال 82 عملیات اجرایی پروژه انجام شد.

اهداف اصلی نیروگاه تلمبه ذخیره ای سیاه بیشه:

ایجاد تعادل در شبکه برق مصرفی کشور در ساعات پربار و کم بار مصرف

تولید انرژی برق آبی با ظرفیت ۱۰۴۰ مگاوات در ساعات پر بار مصرف

مصرف انرژی الکتریکی با ظرفیت ۹۶۰ مگاوات در ساعات کم بار مصرف

اهداف فرعی:

کاهش هزینه های نیروگاه های حرارتی

اشتغالزایی در منطقه

ایجاد محیط تفریحی

دومین نیروگاه تلمبه ذخیره ای در ایلام در دست احداث است، این نیروگاه با استفاده از 4.3 میلیون متر مکعب آب که مخزن سد سیمره به مخزنی در ارتفاع 411 متر پمپاژ میشود و در ساعت پیک برای تولید انرژی مجدد به مخزن سیمره بر میگردد، ظرفیت این نیروگاه هزارمگاوات انرژی برق آبی دارد.

منابع:

سرو نیرو توس

نیروگاه تلمبه ذخیره ای چیست؟

نیروگاه تلمبه ذخیره ای

برای استفاده از برق مازاد بر مصرف و تولید دوباره این برق در زمان‎هایی که تقاضای مصرف زیاد است از نیروگاه تلمبه ذخیره ای استفاده میشود. نیروگاه تلمبه ذخیره ای جز نیروگاه های برقابی است که با موتور پمپاژ اب به بالاترین سد در زمان های کم بار بودن شبکه برق از یکطرف تولید برق در شرایط پیک بار سیستم از سمت دیگر میتوان نقش موثری در بهتر شدن سیستم تولید داشته باشند. 

مزایا و معایب ژنراتور گاز سوز

مزایای ژنراتور گازی

1. ژنراتور گازسوز آلودگی صوتی کمی در برابر با دیزل ژنراتور تولید میکند.

2. ژنراتور گازی به نسبت دیزل ژنراتور خیلی کمتر از گازهای گلخانه ای تولید میکند. و با محیط زیست سازگاری بیشتری است.

3. سوخت مورد نیاز برای ژنراتورهای گازی موجود و به راحتی تهیه میشود است.